Kobiety w Polsce nie chcą mieć dzieci?
Sytuacja w kraju i na świecie nie zachęca młodych Polaków do rodzicielstwa. Niechęć wydać szczególnie wśród damskiej części społeczeństwa. Badania przeprowadzone przez CBOS w drugiej połowie 2022 r., w którym pytano kobiety o ich plany prokreacyjne, przyniosły bardzo ciekawe wyniki.
32 proc. respondentek w wieku 18–45 lat, pytanych, czy planuje potomstwo, odpowiedziało twierdząco, w tym 17 proc. podało, że swoje zamiary chce zrealizować w ciągu najbliższych 3-4 lat, a 15 proc. w dalszej perspektywie. 68 proc. nie ma takich planów ani w bliższej, ani w dalszej perspektywie.
Takie samo badanie przeprowadzono w 2017 roku. Od tego momentu odsetek kobiet w wieku 18–45 lat planujących potomstwo spadł z o 9 pkt. proc. (wówczas potomstwo w dłuższej lub krótszej perspektywie planowało 41 proc. badanych). Odsetek deklarujących zamierzenia prokreacyjne w perspektywie 3–4 lat zmniejszył się o 8 pkt. proc. (wówczas takie plany miało 25 proc. kobiet).
Duże zmiany w planach prokreacyjnych
- Spadek ten można po części tłumaczyć zmianami demograficznymi, jakie nastąpiły w tym czasie. W stosunku do 2017 r. w analizowanej grupie relatywnie spadł odsetek kobiet młodszych, do 34. roku życia, a wzrósł starszych, w wieku 35–39 lat, a przede wszystkim tych w wieku 40–45 lat – zauważa CBOS w analizie wyników badań.
Jednakże niezależnie od tych zmiennych, zdecydowanie zauważalny jest spadek odsetka planujących potomstwo wśród młodszych respondentek, w wieku 18–24 lata i 25–29 lat. W 2017 roku to głównie ta grupa wiekowa deklarowała plany macierzyńskie, teraz o takich planach mówią starsze ankietowane, w wieku 30-34 lat.
CBOS podaje, że obecnie średnia wieku kobiet planujących pierwsze dziecko w nieodległej przyszłości wynosi 30 lat, drugie – 30 lat, a trzecie i kolejne dziecko – 33 lata. W stosunku do 2017 r. wartości te przesunęły się o mniej więcej 1–2 lata.
Nie tylko wiek w którym snuje się macierzyńskie plany się zmienił. Plany prokreacyjne zależne są zwykle od liczby posiadanych już dzieci i widać to w badaniach. Zamiar powiększenia rodziny najczęściej deklarują kobiety bezdzietne, jest ich 58 proc., w drugiej zaś kolejności mające jedno dziecko, których jest 33 proc.. Ankietowane mające dwoje dzieci lub więcej relatywnie rzadko mają zamiar powiększać rodzinę - wynik na poziomie 7 proc.
CBOS wskazuje, że w stosunku do 2017 r. bardzo wyraźnie wzrósł odsetek kobiet bezdzietnych w wieku 18–45 lat w ogóle nieplanujących potomstwa – z 22 proc. do 42 proc.
- Uwzględniając łączny wpływ wieku i liczby dzieci, zauważyć można, że zamiar posiadania dzieci, niezależnie czy w krótkiej, czy w długiej perspektywie, najczęściej deklarują respondentki bezdzietne poniżej 30. roku życia (67 proc.), a niewiele rzadziej kobiety do 35, roku życia, mające jedno dziecko (64 proc.). Natomiast krótkoterminowe plany prokreacyjne najczęściej posiadają ankietowane do 35. roku życia z jednym dzieckiem (47 proc.), a w drugiej kolejności – bezdzietne mające co najmniej 30 lat (32 proc.) – czytamy w analizie CBOS.
Gdzie żyją kobiety planujące macierzyństwo?
Inne istotne zmienne społeczno-demograficzne to m.in. miejsce zamieszkania potencjalnej przyszłej matki. Potomstwo w nieodległej perspektywie częściej planują mieszkanki największych, ponad półmilionowych miast (23 proc.), z wykształceniem wyższym (22 proc.), o dochodach na osobę wynoszących co najmniej 2000 zł (23 proc. – 29 proc.) oraz ankietowane będące w związkach formalnych bądź nieformalnych (20 proc.).
Czytaj także: Od stycznia mieszkańców Warszawy czekają duże podwyżki
Wśród kobiet, które mają już potomstwo, plany powiększenia rodziny, zwłaszcza te krótkookresowe, częściej deklarują respondentki mające dzieci do 4. roku życia (28 proc.) – wśród ankietowanych, których najmłodsze dzieci mają 5 lat lub więcej, plany prokreacyjne są już sporadyczne (3 proc.).
Pomoc dla matek
CBOS zapytał ankietowane kobiety także o to, na czyją pomoc – niezależnie od swoich planów prokreacyjnych – mogłyby liczyć w codziennej opiece nad dzieckiem.
Aż 90 proc. będących w związku wskazało, że mogłoby spodziewać się wsparcia ze strony męża/partnera, 69 proc. – ze strony rodziców, 58 proc. będących w związku – ze strony teściów/rodziców partnera. 59 proc. wskazało na innych członków rodziny, 34 proc. podało, że mogłoby liczyć na nieodpłatne wsparcie innych osób spoza rodziny.
- Okazało się – podobnie jak pięć lat wcześniej – że kobiety, które mogłyby spodziewać się wsparcia ze strony najbliższego otoczenia w codziennej opiece nad dziećmi, częściej deklarują zamiar posiadania potomstwa zarówno w krótkiej, jak i dłuższej perspektywie – czytamy w analizie CBOS.
Informując o aktualnych postawach prokreacyjnych kobiet w Polsce CBOS wykorzystał dane z trzech kolejnych badań przeprowadzonych na reprezentatywnych próbach losowych dorosłych mieszkańców Polski w 2022 r. w dniach: 5–15 września, 3–13 października, 7–17 listopada. W tych próbach łączna liczebność kobiet w wieku 18–45 lat wynosiła 669.
