Spis treści
- Grób Nieznanego Żołnierza - symbol Warszawy. Historia miejsca
- Grób Nieznanego Żołnierza w Warszawie - kto w nim spoczywa? Kto jest tam pochowany?
- Grób Nieznanego Żołnierza w Warszawie - czy żołnierze stoją przy nim całą dobę? Jak długo stoją?
- Grób Nieznanego Żołnierza w Warszawie - kogo upamiętnia?
- Dlaczego Grób Nieznanego Żołnierza nie został wysadzony i przetrwał II wojnę światową?
- Odbudowa Pałacu Saskiego - czy dojdzie do skutku?
Grób Nieznanego Żołnierza - symbol Warszawy. Historia miejsca
Grób Nieznanego Żołnierza to jeden z niekwestionowanych symboli Warszawy i miejsc, które wielu Polaków poznaje w stolicy w pierwszej kolejności. Wszystko za sprawą wycieczek szkolnych, których nieprzerwany sznur odwiedza to miejsce w centrum Warszawy, pokazując kolejnym pokoleniom rodaków ten obiekt pamięci. Jaka jest historia Grobu Nieznanego Żołnierza?
Jego początki jako idei sięgają I wojny światowej, a dokładnie jej końca, kiedy to na zachodzie Europy pojawił się pomysł uczczenia poległych żołnierzy w formie bezimiennych grobowców. W Polsce podobnie symboliczne nagrobki zaczęły pojawiać się kilka lat później - pierwszy powstał w Łodzi w 1925 roku.
W tym samym roku swój monument zyskała również stolica Polski. Odsłonięto go w Zaduszki, 2 listopada 1925 roku w środkowych arkadach kolumnady reprezentacyjnego pałacu Saskiego. Autorem pomnika był artysta-rzeźbiarz Stanisław Kazimierz Ostrowski (ten sam, który odpowiadał za łódzki Grób Nieznanego Żołnierza).
Grób Nieznanego Żołnierza w Warszawie - kto w nim spoczywa? Kto jest tam pochowany?
Grób Nieznanego Żołnierza symbolizuje masy zabitych w walkach żołnierzy i bojowników o wolność, ale tradycją jest, że składa się do niego ciało bezimiennego żołnierza, którego nie udało się zidentyfikować. W przypadku warszawskiego grobu są to szczątki żołnierza sprowadzone podczas specjalnej ceremonii ze cmentarza Obrońców Lwowa.
Grób Nieznanego Żołnierza w Warszawie - czy żołnierze stoją przy nim całą dobę? Jak długo stoją?
Przy Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie płonie wieczny znicz i służbę przez całą dobę pełni warta honorowa z Pułku Reprezentacyjnego Wojska Polskiego. W święta państwowe odbywa się przy nim również uroczysta zmiana warty z udziałem najwyższych władz państwa, a także większość najważniejszych uroczystości państwowych.
Na posterunku przy Grobie stoi cały czas dwóch żołnierzy, których zmiana trwa przez jedną godzinę, po której następują wymiana i trzy godziny odpoczynku. Następnie kolejne pięć razy - każda zmiana stoi więc po sześć razy.
Grób Nieznanego Żołnierza w Warszawie - kogo upamiętnia?
Wewnątrz pomnika znajdują się tablice upamiętniające uczestników najważniejszych bitew z okresu II wojny światowej, a także w całej historii Polski. Są tam też wspomniane ofiary po stronie żołnierzy wyklętych.
Dlaczego Grób Nieznanego Żołnierza nie został wysadzony i przetrwał II wojnę światową?
Klasycystyczny Pałac Saski, którego częścią stał się Grób, pochodził jeszcze z XVII wieku i był jedną z wizytówek dawnej Warszawy. Pod koniec niemieckiej okupacji miasta w 1944 roku stał się jednak jedną z ostatnich ofiar hitlerowców. Tuż przed końcem roku został bowiem wyburzony przez niemieckie oddziały przeprowadzające kontrolowaną operację zniszczenia miasta po upadku Powstania Warszawskiego. A jednak Grób Nieznanego Żołnierza w dużym stopniu ocalał i po szybkiej odbudowie z powrotem został "otworzony" w 1946, a więc już w rok po wojnie. Jak to możliwe?
Teorii na temat tego, dlaczego Grób Nieznanego Żołnierza przetrwał wyburzanie Pałacu Saskiego jest wiele. Faktem jest, że eksplozję Pałacu przetrwały dwie kolumny okalające nagrobek. Po wojnie odkryto w nich wywiercone ślady, w których niemieckie oddziały Sprengskommando umieszczały ładunki wybuchowe. Z niewiadomych przyczyn w tych miejscach jednak ich nie ulokowano. Dlaczego? Być może był to gest łaski ze strony jakiegoś niemieckiego żołnierza, który celowo nie wykonał rozkazu i pozwolił części Grobu przetrwać. W końcu spoczywał tam ktoś taki jak on - anonimowy uczestnik wielkiej wojny.
Mniej optymistyczna wersja wydarzeń mówi o tym, że Niemcom po prostu zabrakło czasu by "dobić" Pałac, bo czuli już oddech zbliżającej się do lewej strony Wisły Armii Czerwonej, która kilkanaście dni później wkroczyła do Warszawy.
Odbudowa Pałacu Saskiego - czy dojdzie do skutku?
Od lat pojawiają się pomysły zakładające odbudowę Pałacu Saskiego jako utraconego symbolu Warszawy. Od kilku lat na miejscu trwają intensywne prace wykopaliskowe, które pozwoliły odsłonić podpiwniczenia dawnego budynku. W październiku 2023 w międzynarodowym konkursie wybrano z kolei projekt odbudowy zachodniej pierzei placu Piłsudskiego (m.in. pałacu Saskiego), która zakłada odtworzenie kolumnady wokół grobu.
Łączny koszt projektu odbudowy ma wynieść 2,5 miliarda złotych. Prace budowlane mają się rozpocząć już w 2025 roku, a ich finał zaplanowano na 2030 rok.
Pałac Saski - tak wyglądał przed wojną:
