Nowe zasady ortografii. "Trzeba się będzie uczyć wielu rzeczy od nowa"
Rada Języka Polskiego ogłosiła, że od 1 stycznia 2026 roku będą obowiązywać nowe zasady ortograficzne. W mediach społecznościowych decyzję skomentował Instytut Języka Polskiego UW. "To chyba największa reforma ortografii w czasach powojennych. Trzeba się będzie uczyć wielu rzeczy od nowa" - podkreślił instytut.
Rada Języka Polskiego ustala zasady ortografii i interpunkcji na podstawie Ustawy o języku polskim, a nadchodzące zmiany w ortografii wynikają z potrzeb osób posługujących się językiem polskim.
Zmiany w ortografii. Od kiedy? Co się zmieni?
Po postanowieniu rady, na oficjalnej stronie RJP możemy przeczytać podsumowanie zmian, które będą nas dotyczyć od 2026 roku:
Rada uznała, że wprowadzenie tych zmian, dotyczących wyłącznie tzw. konwencjonalnych zasad pisowni, przyniesie korzyść w postaci uproszczenia i ujednolicenia zapisu poszczególnych grup wyrazów i połączeń, eliminacji wyjątków, a także likwidacji przepisów, których zastosowanie jest z różnych powodów problematyczne, np. wymaga od piszącego zbyt drobiazgowej analizy znaczeniowej tekstu - możemy przeczytać na oficjalnej stronie RJP.
Decyzja Rady Języka Polskiego wynika z bacznych obserwacji tendencji językowych i badań naukowych. Członkowie rady kierują się przede wszystkim potrzebą ułatwienia i uregulowania zasad ortograficznych, które od lat sprawiają trudności. "To zaś przyczyni się do zmniejszenia liczby błędów językowych oraz - być może - umożliwi piszącym skupienie się na innych niż ortograficzne aspektach poprawności tekstu". Rada zaznacza, że większość z wprowadzonych zmian była postulowana już wiele lat temu, jednak z najrozmaitszych powodów nie udało się wcześniej nadać im mocy obowiązującej.
Pisownia nazw mieszkańców, firm i marek oraz nazw geograficznych
Do tej pory nazwy mieszkańców miast i ich dzielnic, osiedli i wsi pisało się małą literą. Od początku 2026 roku za poprawny uznawany będzie zapis wielką literą, np. "Warszawianin", "Nowohucianin", "Łęczyczanin", "Chochołowianin".
Ponadto dopuszczony zostanie alternatywny zapis (małą lub wielką literą) nazw, które Słownik Języka Polskiego określa jako "żartobliwe", a więc: "kitajec" lub "Kitajec", "jugol" lub "Jugol", "żabojad" lub "Żabojad", "szkop" lub "Szkop", "makaroniarz" lub "Makaroniarz" - wylicza RJP. Natomiast wielką literą będziemy zapisywać nie tylko nazwy firm i marek wyrobów przemysłowych, ale także pojedynczych egzemplarzy tych wyrobów ("samochód marki Ford" i "pod oknem zaparkował czerwony Ford").
Wielka litera pojawi się również w każdym członie: nazw komet (np. "Kometa Halleya", obecnie: "kometa Halleya), wielowyrazowych nazw geograficznych i miejscowych, których drugi człon jest rzeczownikiem w mianowniku ("Morze Marmara", "Pustynia Gobi", "Półwysep Hel", "Wyspa Uznam".
Pisownia z cząstkami "niby-", "quasi-" i "nie-" z przymiotnikami i przysłówkami
Od 2026 roku nastąpi wprowadzenie jednolitej łącznej pisowni cząstek "niby-", "quasi-" z wyrazami zapisywanymi małą literą, np. "nibyartysta", "nibygotyk", "nibyliść", "quasipostępowy", "quasiromantycznie", przy zachowaniu pisowni z łącznikiem przed wyrazami zapisywanymi wielką literą, np. niby-Polak, quasi-Anglia. Zgodnie z nowymi zasadami łącznie będziemy zapisywać także "nie-" z przymiotnikami i przysłówkami odprzymiotnikowymi, niezależnie od stopnia, np. "niemiły", "niemilszy", "nienajmilszy", "niebanalnie", "nieżyciowo", "nienajstaranniej".
Zmiana pisowni parków, restauracji i nagród
Od stycznia 2026 roku wprowadzona zostanie także pisownia wielką literą stojącego na początku wyrazu "aleja", "brama", "bulwar", "osiedle", "plac", "park", "kopiec", "kościół", "klasztor", "pałac", "willa", "zamek", "most", "molo", "pomnik", "cmentarz", np. "Aleja Róż", "Brama Warszawska", "Plac Zbawiciela", "Park Kościuszki", "Kopiec Wandy", "Kościół Mariacki", "Pałac Staszica", "Zamek Książ", "Most Poniatowskiego", "Pomnik Ofiar Getta", "Cmentarz Rakowicki". RJP zaznacza, że w przypadku wyrazu "ulica" utrzymana zostanie pisownia małą literą.
Wszystkie 11 zmian, które będą nas obowiązywać od 2026 roku, można poznać na stronie Rady Języka Polskiego.
Nowa wystawa w Muzem Narodowym. "Surrealizm. Inne mity":
