Spis treści
Skąd pomysł na Konkurs Chopinowski?
W blisko stuletniej historii jurorzy kolejnych konkursów zastanawiali się i toczyli spory o to, czym jest sztuka interpretacji, jaką cząstkę własnej osobowości pianista może i powinien przekazać, grając muzykę Chopina. Idea konkursu pojawiła się w latach 20. XX w. Wszystko zaczęło się od zaniepokojenia faktem, że coraz węższe stawało się grono spadkobierców tradycji Chopina i mniejsza była grupa znawców oraz wielbicieli jego muzyki, grywano coraz mniej utworów i rezygnowano z wykonywania form bardziej rozbudowanych, dłuższych i ambitniejszych.
Polski kompozytor coraz częściej bywał uznawany za salonowego romantyka, a jego muzykę określano jako kobiecą, sentymentalną, a nawet ckliwą i banalną. Zaczęło to budzić sprzeciw wielu polskich muzyków, z Jerzym Żurawlewem na czele. Postanowili oni zmobilizować młodych pianistów do ukazania muzyki genialnego kompozytora w różnorodnych interpretacjach, zachęcić do odczytania na nowo sonat, ballad, mazurków i scherz, organizując zawody na podobieństwo sportowych mistrzostw. Dlatego powołali Konkurs Chopinowski.
Pierwszy Konkurs Chopinowski - przedwojenne edycje
Pierwszy Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina, znany także jako I Konkurs Chopinowski lub historycznie Pierwszy Międzynarodowy Konkurs Pianistów im. Szopena, trwał od 23 do 30 stycznia 1927 r. w Warszawie. Organizatorem konkursu było Warszawskie Towarzystwo Muzyczne, protektorat nad wydarzeniem objął prezydent Rzeczypospolitej Ignacy Mościcki. Konkurs odbył się w Filharmonii Warszawskiej. Wzięło w nim udział 26 pianistów z ośmiu krajów, a zwycięzcą został Lew Oborin ze Związku Radzieckiego. II Nagrodę otrzymał natomiast jeden z najwybitniejszych polskich pianistów Stanisław Szpinalski.
Konkurs Chopinowski organizowany miał być co pięć lat. Przed II wojną światową odbyły się jeszcze dwie jego edycje: w 1932 i w 1937 r. II Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina odbywał się od 6 do 23 marca 1932 r. w Warszawie, wzięło w nim udział 67 pianistów. Laureatem I nagrody został Aleksander Uniński. Pianista pochodzący z rodziny polsko-rosyjsko-ukraińskiej, w Polsce uważany za muzyka rosyjskiego lub amerykańskiego, w Rosji - za polskiego. Podczas Konkursu Chopinowskiego podawał się za bezpaństwowca. W końcowej klasyfikacji otrzymał tyle samo punktów co węgierski pianista Imre Ungár, więc zadecydowano, że zwycięzca zostanie wyłoniony w drodze losowania. Szczęście uśmiechnęło się do Unińskiego.
Ostatni przed wojną - III Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina - rozpoczął się 21 lutego 1937 r. i trwał do 13 marca. Odbywał się pod opieką prezydenta Ignacego Mościckiego. Do konkursu zgłosiło się 250 pianistów, ostatecznie wzięło w nim udział 80 artystów. Laureatem konkursu został rosyjski pianista i pedagog Jakow Izrailewicz Zak, później jeden z najwybitniejszych pianistów XX w.
Konkurs Chopinowski po II wojnie światowej
Kolejny Konkurs Chopinowski miał się odbyć w roku 1942, ale został odwołany - trwała II wojna światowa i okupacja. Pierwszy po wojnie - IV Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina - odbył się od 15 września do 15 października 1949 r. W konkursie wzięło udział 54 pianistów (w tym 11 Polaków). Z powodu zniszczenia gmachu Filharmonii Narodowej przesłuchania odbywały się w budynku Teatru Roma, jedynej ocalałej w Warszawie sali koncertowej, przy ul. Nowogrodzkiej 49. Przed sceną w teatrze zbudowano specjalną estradę, a na scenie stanęła muszla akustyczna. W finale brało udział 18 pianistów: ośmiu z Polski, sześciu z ZSRR dwóch z Brazylii po jednym z Meksyku i Węgier. Jego triumfatorkami zostały ex aequo Halina Czerny-Stefańska i reprezentantka ZSRR Bella Dawidowicz. Był to pierwszy i dotąd jedyny Konkurs Chopinowski, w którym I nagrodę przyznano ex aequo. W dalszych edycjach konkursu miały miejsce podziały nagród, ale na niższych stopniach rywalizacji.
V Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina odbył się w dniach 21 lutego - 20 marca 1955 r. Tym razem dotrzymanie pięcioletniego odstępu pomiędzy poprzednim - pierwszym po wojnie IV Konkursie Chopinowskim, który się odbył w 1949 r., i kolejnym nie było możliwe, ponieważ odbudowa gmachu warszawskiej Filharmonii Narodowej jeszcze trwała. Pianistów zgłosiło się 138, ostatecznie do rozgrywek dopuszczono 77. I nagroda przypadła polskiemu pianiście Adamowi Harasiewiczowi.
VI Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina odbywał się w Warszawie od 22 lutego do 13 marca 1960 r. z okazji 150. rocznicy urodzin kompozytora. Konkurs został objęty patronatem UNESCO, a jego organizatorem było Towarzystwo im. Fryderyka Chopina. Zgłosiło się 144 pianistów, a ostatecznie do rywalizacji przystąpiło 77 muzyków. I nagrodę zdobył 19-letni pianista z Włoch Maurizio Pollini, II nagrodą uhonorowana została Irina Zarickaja z ZSRR, laureatką III nagrody została Tania Achot z Iranu.
VII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina odbywał się w Warszawie od 21 lutego do 16 marca 1965 r. Wzięło w nim udział 76 pianistów, w tym siedmiu z Polski. Wielką laureatką tej edycji Konkursu była Martha Argerich z Argentyny. Pianistka dosłownie została obsypana nagrodami; poza I nagrodą Konkursu, zdobyła Nagrodę Miasta Warszawy i Nagrodę Polskiego Radia za najlepszą interpretację mazurków. Uhonorowana również została dwiema nagrodami zagranicznymi: Towarzystwa Chopinowskiego z Mariańskich Łaźni w ówczesnej Czechosłowacji oraz Szkoły Muzycznej im. Vincenta d’Indy z Montrealu w Kanadzie.
VIII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina trwał od 6 do 25 października 1970 r. w Warszawie. Organizatorem wydarzenia było Towarzystwo im. Fryderyka Chopina. Wzięło w nim udział łącznie 80 pianistów, a muzyczne zmagania zakończyły się zwycięstwem Amerykanina Garricka Ohlssona. Kolejny, IX Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina w Warszawie trwał od 7 do 28 października 1975 r. Uczestniczyło w nim 84 pianistów, w tym sześcioro Polaków. Wielkim zwycięzcą okazał się 18-letni Krystian Zimerman, któremu przypadły niemal wszystkie nagrody; Grand prix, czyli I nagroda i złoty medal oraz nagrody za najlepsze wykonanie mazurków, poloneza i sonaty.
X Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina w Warszawie odbywał się w dniach 1-20 października 1980 r. Wzięła w nim udział rekordowa liczba pianistów - 149. Zwyciężył Dang Thai So’n, pianista z Wietnamu. Uhonorowany też został ex aequo z innymi pianistami wszystkimi nagrodami specjalnymi. Dang Thai So’n zagrał z orkiestrą koncert finałowy po raz pierwszy w swoim życiu. XI Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina trwał natomiast do 30 września do 20 października 1985 r. Przystąpiło doń 124 pianistów, w tym 12 artystów z Polski. Od pierwszego etapu wyróżniał się pianista pochodzący z ZSRR - Stanisław Bunin. 19-letni Rosjanin stał się faworytem publiczności, krytyków i jak się miało okazać - jury.
Konkursy Chopinowskie po 1989 r.
Kolejny, XII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina trwał od 1 do 20 października 1990 r. W konkursie, składającym się z trzech etapów i finału, uczestniczyło 110 pianistów. Polskę reprezentowało 11 artystek i artystów. Co ciekawe, konkurs nie wyłonił jednak zwycięzcy - po raz pierwszy w historii konkursu jury nie przyznało I nagrody.
XIII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina odbywał się w dniach 1-22 października 1995 r. Uczestniczyło w nim 130 pianistów, w tym 22 artystów z Polski. Wydarzenie zostało ostatecznie zapamiętane jako konkurs bez głównych nagród. Nie przyznano głównej nagrody ani żadnej z trzech specjalnych nagród za najlepsze wykonanie mazurków, poloneza i koncertu. Fakt, że nagrody głównej mnie wręczono już po raz drugi, bardzo zaniepokoił środowisko muzyczne i publiczność. Obawiano się, że takie decyzje jury paradoksalnie mogą wpłynąć na obniżenie prestiżu muzycznego turnieju, a ponadto zniechęcić młodych pianistów specjalizujących się w muzyce Chopina do zgłaszania się do konkursu w Warszawie.
XIV Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina trwał od 4 do 22 października 2000 r. Do przesłuchań w konkursie przystąpiło 98 pianistów, ale w konkursie wystartowało ostatecznie 94 młodych muzyków. I nagrodę zdobył 18-letni Yundi Li z Chin. Pianista został też nagrodzony razem z Chinką Sa Chen za najlepsze wykonanie poloneza. Nagród za mazurki i koncert nie przyznano.
Piętnasta edycja Konkursu Chopinowskiego odbyła się w dniach 2–24 października 2005 r. Zwycięzcą został 18-letni Polak - Rafał Blechacz. Pianista zdobył wszystko - grand prix, czyli I nagrodę główną, uhonorowano go złotym medalem oraz kwotą w wysokości 25 tys. dolarów. Szczęśliwy finał stanowił piękne zwieńczenie XV konkursu, który zapisał się w historii rekordową liczbą deklarujących chęć udziału w eliminacjach pianistów - było ich 300. Nie wszyscy jednak się zgłosili do eliminacji i ostatecznie uczestniczyło w nich 256 pianistów.
XVI Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina odbywał się od 2 do 23 października 2010 r. Po przeprowadzonych w kwietniu eliminacjach do udziału w konkursie głównym zakwalifikowano 81 pianistów. Ponieważ trzech artystów zrezygnowało, ostatecznie w konkursie wystąpiło 78 pianistów. Konkurs wygrała Rosjanka Julianna Awdiejewa. Otrzymała nagrodę główną, czyli 30 tys. euro oraz nagrodę za najlepsze wykonanie sonaty.
17. edycja Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina trwała od 1 do 23 października 2015 r. Do udziału zgłosiło się 450 pianistów. Po eliminacjach, w których wzięło udział 152 artystów, międzynarodowe jury zakwalifikowało 84. Ostatecznie w konkursie wystąpiło 78 pianistów. Najliczniejsza grupę stanowili reprezentanci Chin i Polski - po 15 osób. Konkurs wygrał Koreańczyk Cho Seong-Jin zdobywając nagrodę główną w postaci złotego medalu i kwoty w wysokości 30 tys. euro.
XVIII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny był zaplanowany na 2020 r., ale z powodu pandemii odbył się rok później. Trwał od 2 do 23 października 2021 r. W eliminacjach wzięło udział 151 pianistów, a do udziału w konkursie zakwalifikowano 87. Dziewięciu artystów - laureatów prestiżowych konkursów pianistycznych w latach ubiegłych - trafiło na listę uczestników z pominięciem eliminacji. Konkurs wygrał Kanadyjczyk Bruce Liu, zdobywając nagrodę główną w postaci złotego medalu i kwoty w wysokości 40 tys. euro.
Rzeźba „Tindaro” sprzedana za 7 milionów złotych - zobacz zdjęcia:
