Niegdyś nosiło nazwę Nowa Jerozolima. Mazowieckie miasto fascynuje swoją historią

Góra Kalwaria, czyli Nowa Jerozolima - historia miasta

Aby poznać historię Góry Kalwarii, należy cofnąć się co najmniej do XIII w., kiedy to nad Wisłą istniała osada nazywana Górą, która rozwijała się nieopodal Czerska i zlokalizowanego w nim od przełomu XIV i XV w. pełnoprawnego zamku. Już w XVII w. ziemie złupione podczas potopu szwedzkiego wykupił biskup poznański Stefan Wierzbowski. Jego planem było utworzenie pierwszej mazowieckiej kalwarii, czyli sanktuarium poświęconego Męce Pańskiej.

"Co więcej, miejsce to miało być swego rodzaju imitacją Jerozolimy z czasów Jezusa Chrystusa. Śmiałe zamierzenie udało się zrealizować. 26 lutego 1670 r. król Michał Korybut Wiśniowiecki wydał przywilej zezwalający na założenie miasta. Otrzymało ono nazwę Nowa Jerozolima i szybko stało się jednym z najważniejszych ośrodków pielgrzymkowych w kraju" - czytamy na stronie internetowej Urząd Miasta i Gminy Góra Kalwaria.

Wkrótce w mieście powstało kilkadziesiąt miejsc, które miały upamiętniać życie Jezusa. Sam ich układ rozplanowano tak, aby nawiązywał do układu Jerozolimy. Jak podkreślili urzędnicy, poza budową kaplic i kościołów zdecydowano się poprowadzić główne ulice na kształt krzyża. Dodatkowo wysypano je pochodzącą z Jerozolimy ziemią. Na miejscu organizowano procesje i nabożeństwa, a samo miasto mogli zamieszkiwać jedynie katolicy. Z czasem Nowa Jerozolima stała się poważnym ośrodkiem, którego rozwój zburzyły jednak wojny i zaraza, a także rozbiory.

Czytaj również: Mazowiecką wieś wyróżnia jeden z najcenniejszych zabytków w Polsce. To prawdziwy skarb

"Kiedy w pierwszych dekadach XIX w. miasto (wówczas nazywane już Górą Kalwarią) przestało być sanktuarium pasyjnym, zaczęło się stawać miejscem ważnym dla Żydów. Od 1802 r., zgodnie z decyzją pruskiego zaborcy, mogli się bowiem tutaj osiedlać niekatolicy. W roku 1825 żydowskich mieszkańców było już więcej niż chrześcijańskich, zaś w połowie XIX w. Żydzi stanowili aż 2/3 lokalnej społeczności. Od 1859 r. Góra Kalwaria, w języku jidysz Ger, uchodziła za jeden z głównych ośrodków religii i kultury żydowskiej (oraz jedno z ważniejszych centrów chasydyzmu - red.) w Królestwie Polskim" - przekazał Urząd.

Poza Żydami w okolicach miasta zaczęli osiedlać się również ewangelicy oraz prawosławni. Z w pełni katolickiego ośrodka Góra Kalwaria i sąsiednie jej ziemie przemieniły się w religijną mozaikę. W 1883 r. miejscowość przyjęła jednak duży cios - odebrano jej prawa miejskie, które zostały przywrócone dopiero w międzywojniu. Dramatem dla lokalnej społeczności, w dużej mierze żydowskiej, okazał się oczywiście okres II wojny światowej. Wielu mieszkańców zostało zabitych na miejscu, część wywieziono do warszawskiego getta, a później do obozu w Treblince.

W latach 90. wyjątkowy układ urbanistyczny miasta został wpisany do rejestru zabytków. Obecnie, według ostatniego Narodowego Spisu Powszechnego, Górę Kalwarię zamieszkuje ok. 12 tys. osób.

Czytaj również: Pierwsza pustelniczka na Mazowszu. Zdradziła nam, jak będzie wyglądało jej życie

Góra Kalwaria - zabytki, Misterium Męki Pańskiej

Ze względu na swą długą, głównie związaną z aspektami sakralnymi historię, Góra Kalwaria może pochwalić się licznymi zabytkami. To m.in. kościoły i kaplice, ale również zbudowany na początku XIX w. klasycystyczny gmach ratusza, Pałac Biskupi z drugiej połowy XVII w. czy Dwór Cadyka i dom modlitwy kolejno z lat 60. XIX w. i początku XX w.

Poza tym interesującą, związaną z Górą Kalwarią tradycją są również organizowane w przestrzeni miejskiej Misterium Męki Pańskiej i jarmark wielkanocny. W ramach Misterium na ulicach odtwarzane są wydarzenia związane z ostatnimi chwilami Chrystusa - od modlitwy w Ogrójcu aż po śmierć krzyżową. Nagranie z wydarzenia w 2023 r. znajdziecie pod tekstem.

Warto zaznaczyć, że na odwiedzających Górę Kalwarię czekają specjalne, tematyczne szlaki turystyczne - Szlak Nowej Jerozolimy, Szlak Wielokulturowy, Szlak Kultury Żydowskiej oraz Szlak Militarny.

Czytaj również: Historia jak z filmu "Zróbmy sobie wnuka" w sercu Mokotowa. Dom jednorodzinny stoi wśród biurowców