Zmiana w planowanych zmianach zasad pisowni
"Informujemy, iż Rada Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk ogłosiła kilka zmian zasad pisowni, które wejdą w życie 1 stycznia 2026 r. Termin ten jest odległy, aby umożliwić wszystkim osobom i instytucjom dostosowanie się do nich" - czytamy w facebookowym wpisie PAN z 15 maja 2024 r. W poście podkreślono, że planowane zmiany mają ujednolicić zasady oraz ułatwić piszącym nauczenie się oraz stosowania ich w praktyce.
Im bliżej końcówki roku, tym o ogłoszeniu RJP było w mediach coraz głośniej. Również w naszym serwisie opisywaliśmy zmiany, na jakie należy się przygotować. Niespodziewanie Rada wydała jednak komunikat, w którym poinformowała o wycofaniu jednej z zapowiadanych zmian - wariantywnej pisowni wielowyrazowych nazw geograficznych, w których drugi człon jest rzeczownikiem w mianowniku (np. cieśnina Bosfor lub Cieśnina Bosfor).
"Decyzja o wycofaniu tej zmiany jest podyktowana troską o stabilność pisowni nazw geograficznych, zwłaszcza w obszarach podlegających standaryzacji urzędowej" - przekazali przedstawiciele RJP. Jak dodali, wycofanie zmiany oznacza, że pisownię wielowyrazowych nazw geograficznych regulują i regulować będą dotychczasowe zasady, zgodnie z którymi wyraz gatunkowy stojący przed nazwą w mianowniku pisany jest małą literą (np. cieśnina Bosfor).
Nowe zasady pisowni od 1 stycznia 2026 r.
Jakie zmiany ostatecznie zaczną obowiązywać od 1 stycznia? Jak wynika ze zaktualizowanego komunikatu RJP, prawdopodobnie największą z nich będzie wprowadzenie pisowni nazw mieszkańców miast i ich dzielnic, osiedli i wsi wielką literą (np. Warszawianin). Alternatywny zapis małą lub wielką literą będzie dopuszczony w przypadku nieoficjalnych nazw etnicznych.
Poza tym wprowadzona zostanie pisownia wielką literą pojedynczych egzemplarzy wyrobów przemysłowych (np. samochód marki Ford jako Ford). Do tego dojdzie rozdzielna pisownia cząstek -bym, -byś, -by, -byśmy, -byście ze spójnikami oraz ustanowienie pisowni łącznej nie- z imiesłowami odmiennymi bez względu na interpretację znaczeniową.
W komunikacie wymieniono również "ujednolicenie zapisu (małą literą) przymiotników tworzonych od nazw osobowych, bez względu na to, czy ich interpretacja jest dzierżawcza (odpowiadają na pytanie czyj?), czy też jakościowa (odpowiadają na pytanie jaki?)". "Przymiotniki tworzone od imion (rzadziej od nazwisk) zakończone na -owy, -in(-yn), -ów będą mogły być zapisywane małą lub wielką literą" - czytamy.
Poza tym wprowadzona zostanie pisownia łączna członu pół- w wyrażeniach: półzabawa, półnauka; półżartem, półserio; półspał, półczuwał oraz pisownia z łącznikiem w połączeniach typu pół-Polka, pół-Francuzka. Komunikat zawiera także "dopuszczenie w parach wyrazów równorzędnych, podobnie lub identycznie brzmiących, występujących zwykle razem, trzech wersji pisowni: z łącznikiem, np. tuż-tuż; z przecinkiem, np. tuż, tuż; rozdzielnie, np. tuż tuż".
W nazwach komet wprowadzony zostanie zapis wszystkich członów wielką literą. Pisownia wielką literą będzie obowiązywała także w nazwach obiektów przestrzeni publicznej, w przypadku stojącego na początku wyrazu: aleja, brama, bulwar, osiedle, plac, park, kopiec, kościół, klasztor, pałac, willa, zamek, most, molo, pomnik, cmentarz itp. (przy utrzymaniu pisowni małą literą wyrazu ulica). Wielką literą będzie trzeba pisać także wszystkie człony (oprócz przyimków i spójników) w wielowyrazowych nazwach lokali usługowych i gastronomicznych oraz wszystkie człony (oprócz przyimków i spójników oraz wyrazów typu imienia) w nazwach orderów, medali, odznaczeń, nagród i tytułów honorowych.
Dalej w komunikacie czytamy: "W zakresie pisowni prefiksów: uzupełnienie reguły ogólnej: W języku polskim przedrostki - rodzime i obce - pisze się łącznie z wyrazami zapisywanymi małą literą. Jeśli wyraz zaczyna się od wielkiej litery, po przedrostku stawia się łącznik, np. super-Europejczyk; dopuszczenie rozdzielnej pisowni z wyrazami zapisywanymi małą literą cząstek takich jak super-, ekstra-, eko-, wege- mini-, maksi, midi-, mega-, makro-, które mogą występować również jako samodzielne wyrazy". Poza tym wprowadzona zostanie jednolita łączna pisownia cząstek niby-, quasi- z wyrazami zapisywanymi małą literą przy zachowaniu pisowni z łącznikiem przed wyrazami zapisywanymi wielką literą. Obowiązywać będzie też łączna pisownia nie- z przymiotnikami i przysłówkami odprzymiotnikowymi bez względu na kategorię stopnia, a więc także w stopniu wyższym i najwyższym.
Montaż świątecznej iluminacji w Warszawie - zobacz zdjęcia:
