"Informujemy, iż Rada Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk ogłosiła kilka zmian zasad pisowni, które wejdą w życie 1 stycznia 2026 r. Termin ten jest odległy, aby umożliwić wszystkim osobom i instytucjom dostosowanie się do nich" - czytamy w facebookowym wpisie Polskiej Akademii Nauk z 15 maja 2024 r.
W komunikacie podkreślono, że zmiany nie obejmą podstawowych zasad regulujących oznaczanie w piśmie samogłosek i spółgłosek. Skupią się natomiast na używaniu wielkich i małych liter, łącznika oraz pisowni łącznej lub rozdzielnej. Dlaczego jednak w ogóle zostaną wprowadzone? Eksperci wyjaśnili, że zmiany mają na celu "ujednolicenie zasad i ułatwienie piszącym ich nauczenia się oraz stosowania w praktyce".
Nowe zasady pisowni od 1 stycznia 2026 r.
Na jakie najważniejsze zmiany w ortografii należy się przygotować? Jak czytamy na stronie internetowej PAN, przymiotniki tworzone od nazw własnych z końcówką -owski trzeba będzie zapisywać małą literą, a nazwy mieszkańców pochodzące od nazw geograficznych - wielką literą. "Wielką lub małą literą będzie można także zapisywać przymiotniki tworzone od imion, zakończone na -owy, -in(yn), -ów [...], a także różnego rodzaju nieoficjalne nazwy etniczne" - wyjaśniono. Dodatkowo wielkimi literami zapisywane będą nazwy pojedynczych egzemplarzy wyrobów przemysłowych (jako przykład podano samochód Ford).
"Będzie się stosować jednolity zapis wielką literą wszystkich członów nazw własnych, w tym geograficznych w rodzaju Półwysep Hel, Wyspa Uznam oraz nazw obiektów topograficznych (np. Aleja Róż, Plac Zbawiciela, Park Kościuszki, Kopiec Wandy, Kościół Mariacki, Pałac Staszica, Zamek Książ, Most Poniatowskiego). Tylko wyraz ulica będzie - tak jak dotąd - pisany małą literą, np. ulica Józefa Piłsudskiego" - czytamy.
Poza tym pisownia partykuły nie z przymiotnikami i przysłówkami odprzymiotnikowymi będzie zawsze łączna. Zapis łączny nie z imiesłowami odmiennymi będzie też obowiązkowy bez względu na znaczenie imiesłowu. "Łącznie będzie się zapisywać wyrażenia typu półżartem, półserio oraz cząstki niby- i quasi- z wyrazami zapisywanymi małą literą [...]. Rozdzielna będzie pisownia cząstek -bym, -byś, -by, -byśmy, -byście ze spójnikami (np. Zastanawiam się, czy by nie pojechać w góry)" - przekazano. Przedstawiciele PAN poinformowali również, że "dopuszczona zostanie rozdzielna (obok łącznej) pisownia cząstek super-, ekstra-, eko-, wege-, mini- i podobnych [...] oraz wariantywna pisownia (z łącznikiem, przecinkiem lub spacją) wyrażeń typu tuż-tuż (tuż, tuż oraz tuż tuż)".
Co z ortografią na maturze i egzaminie ósmoklasisty?
Choć komunikat o zmianach planowanych od 1 stycznia 2026 r. wydano ze sporym wyprzedzeniem, zmiana nawyków w pisowni może nieco potrwać. Z tego względu Centralna Komisja Egzaminacyjna wydała sprzyjający uczniom komunikat. Zaznaczono w nim, że "w związku z uchwałami Rady Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk, określającymi zmiany zasad ortografii obowiązujące od 1 stycznia 2026 r. [...], w latach 2026-2030 w ocenie poprawności ortograficznej w pracach egzaminacyjnych egzaminu ósmoklasisty, egzaminu maturalnego oraz egzaminów eksternistycznych akceptowane będą zarówno obecnie obowiązujące, jak i nowe zasady zapisu". Tym samym nowe zasady zaczną obowiązywać w pełni na wspomnianych testach od 2031 r.
W tym bloku w Warszawie żył i zginął Zdzisław Beksiński - zobacz zdjęcia:
