Z Warszawy

Nie zawsze był Wileńskim. Dworzec na Pradze stał kiedyś w innym miejscu

2025-05-16 15:16

Ze stacji Warszawa Wileńska korzystają każdego dnia tłumy pasażerów Kolei Mazowieckich. Niewielu pamięta jednak, że niepozorny obiekt, połączony z galerią handlową, ma długą, naznaczoną wojennymi zniszczeniami historię. Wystarczy wspomnieć, że przez lata zmieniła się nie tylko jego nazwa, ale i lokalizacja. Uruchomienie kolei znacznie wzmocniło pozycję Pragi - w okolicy dworca wyrosły kamienice i zakłady przemysłowe, pojawiła się tam również stojąca do dziś na skrzyżowaniu al. "Solidarności" i ul. Targowej cerkiew.

Dziś Wileński, kiedyś Petersburski

Historia dworca, znanego dziś jako Wileński, sięga 1863 r. Wtedy to na Pradze powstał Dworzec Petersburski, z którego linia kolejowa - jak nazwa wskazuje - prowadziła przez Wilno do Petersburga. Zaprojektowany przez Narcyza Zborzewskiego budynek stacji zlokalizowany był przy dzisiejszej ul. Wileńskiej, u wlotu ul. Zaokopowej.

Jego powstanie, jak również budowa mostu Kierbedzia (1864 r.), zdecydowanie zdynamizowały rozwój okolicy. Wyrosły tam domy i kamienice, zakłady przemysłowe, niedługo później ruszył tramwaj konny. W odpowiedzi na potrzeby prawosławnych mieszkańców zbudowano tam także cerkiew, poświęconą uroczyście w 1869 r.

Historia dworca w jego ówczesnym kształcie zakończyła się w 1915 r., kiedy to spalili go wycofujący się z Pragi Rosjanie. Już w latach 30. w miejscu gmachu stanęły bloki mieszkalne. Wcześniej część terenu zagospodarowano na budynek Dyrekcji Kolei Państwowych w Warszawie (dziś ul. Targowa 74), w którym obecnie znajduje się siedziba PKP PLK.

Mimo opisanych zdarzeń, losy kolei na Pradze nie dobiegły oczywiście końca. Już po I wojnie światowej funkcję dworca przejęły nowo wzniesione zabudowania na rogu ul. Targowej i Zygmuntowskiej, dzisiejszej al. "Solidarności". Zmieniła się także nazwa - Dworzec Petersburski przemianowano na Dworzec Wileński. Budynki nie przetrwały jednak długo - zostały w dużej części w czasie II wojny światowej.

Kolejna siedziba dworca znalazła się już bliżej ul. Białostockiej, w zaadaptowanych do tego celu budynkach magazynowych. Nowy rozdział historii stacji rozpoczęła budowa galerii handlowej z częścią dworcową, ukończona w 2002 r. Od tamtej pory spacerujący ul. Targową mogą przejść przez dzisiejszą Galerię Wileńską do położonych na tyłach peronów.

Warszawa Wileńska dziś

Obecnie ze stacji Warszawa Wileńska nie korzystają już pasażerowie połączeń międzynarodowych czy dłuższych krajowych. Odjeżdżają stąd pociągi regionalnych Kolei Mazowieckich. Oczekujący na połączenie pasażerowie niezmiennie mogą korzystać z usług Galerii Wileńskiej.

W ostatnich miesiącach o stacji zrobiło się głośno głównie ze względu na zamknięcie dla przechodniów przejścia łączącego Starą i Nową Pragę tuż przy peronach. W reakcji na sprzeciw okolicznych mieszkańców podjęto decyzję o budowie nowej przeprawy przez tory. Od początku 2025 r. spacerowicze znów mogą przedostać się z ul. Białostockiej do al. "Solidarności" bez przechodzenia przez centrum handlowe lub obchodzenia go od ul. Targowej.