W sprawie budynku aktywnie udziela się posłanka niezrzeszona Hanna Gill-Piątek, która swoje interpelacje pisała do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego jeszcze w 2021 roku. Obiekt przy ul. Okólnik 9 od lat niszczeje i nic nie zapowiada poprawy jego stanu.
Postępowanie o zwrot nieruchomości trwa od 30 lat
Po zakończeniu II wojny światowej powojenna odbudowa stolicy Polski nie objęła części magazynowej budynku biblioteki. W latach 80-tych obiekt opustoszał, a zaledwie 10 lat później roszczenia do budowli wysunęła rodzina Krasińskich.
- Krasińscy domagają się uznania przez resort za nieważne orzeczenia Prezydium Rady Narodowej z 1954 r. o odebraniu im tej nieruchomości. Sprawę komplikuje to, że spadkobierców jest aż 32 - czytamy w interpelacji posłanki.
W dwudziestoleciu międzywojennym obiekt był instytucją publiczną, ale w rękach prywatnych. Każdy ze spadkobierców postanowił nie naruszać tego stanu. Aktualnie budynek świeci pustką, ponieważ jego prawny status jest niejasny.
- To długa, skomplikowana, a czasem niekończąca się procedura administracyjna. Jest to też dowód na to, że ani organy administracji rządowej (Ministerstwo Infrastruktury), ani samorząd (dawne Biuro Spraw Dekretowych w warszawskim ratuszu) nie są w stanie uporać się z tym problemem. Sprawa zwrotu gmachu biblioteki trwa już 30 lat, a końca nie widać. Jak to możliwe, że przez tak długi czas nie zostało zakończone postępowanie administracyjne? – pyta posłanka.
Historia gmachu Biblioteki Ordynacji Krasińskich
Powstanie ogromnego gmachu datowane jest na lata 1912-1914. Od stycznia 1914 r. budynek udostępniał swoje zbiory w tymczasowej czytelni. Z kolei w 1930 roku oficjalnie przekazano do użytku całkowicie wykończony gmach Biblioteki i Muzeum Ordynacji Krasińskich.
Gdy w 1939 r. wybuchła wojna, podczas obrony Warszawy zburzeniu uległa część wystawowa gmachu i czytelni. W 1941 r. Niemcy włączyli budynek do Staatsbibliothek Warschau, przeznaczając gmach na Okólniku na pomieszczenie zbiorów specjalnych trzech stołecznych bibliotek: Biblioteki Narodowej, Biblioteki Uniwersyteckiej i Biblioteki Ordynacji Krasińskich.
Najczarniejszym dniem dla obiektu był 25 października 1944 r., kiedy po kapitulacji powstania warszawskiego Niemcy dopuścili się spalenia cennych zbiorów. Łącznie na Okólniku zniszczono wówczas 26 000 rękopisów, 2500 inkunabułów, 80 000 starych druków, 100 000 rysunków i grafik, 50 000 nut i teatraliów, obszerne kolekcje map i atlasów oraz dużą część katalogów i inwentarzy. Ogółem w czasie II wojny światowej biblioteka utraciła 62 proc. swoich zbiorów (155 tys. z 250 tys. jednostek).
Odbudowany gmach w czerwcu 1948 przekazano Bibliotece Narodowej. Od lat 80-tych budynek nie jest użytkowany i stoi pusty.
Sprawdź poniżej zdjęcia z prac archeologicznych na terenie dawnego pałacu Brühla:
