Wyśmierzyce - miasto z liczbą ludności mniejszą niż na niektórych wsiach
Według danych z Narodowego Spisu Powszechnego z 2021 r. Wyśmierzyce w powiecie białobrzeskim zamieszkuje ok. 850 osób. Nowsze dane, z 2024 r. mówią o 877 mieszkańcach. Co ciekawe, przez długie lata miejscowość była nawet najmniejszym pod względem liczby ludności miastem Polski. Dziś sytuacja uległa zmianie - w samym woj. mazowieckim Wyśmierzyce "wyprzedził" Kazanów, zamieszkiwany przez ok. 400 osób. Historię tego miasta, które zresztą 1 stycznia 2025 r. odzyskało prawa miejskie, opisywaliśmy nie tak dawno w naszym serwisie.
Tym razem skupimy się więc na Wyśmierzycach - szesnastym najmniejszym mieście w kraju. Skali może nadać porównanie miejscowości do największych mazowieckich wsi. Jest wśród nich chociażby Józefosław, zamieszkiwany przez blisko 15 tys. mieszkańców. Do tego wyliczyć można Nadarzyn (ok. 5 tys. mieszkańców), Raszyn (ok. 8 tys. mieszkańców) czy Wieliszew (ok. 7 tys. mieszkańców).
Wyśmierzyce - historia i zabytki
Wyśmierzyce otrzymały prawa miejskie w XIV w., aby utracić je w wieku XIX, po upadku powstania styczniowego. W 1809 r. miejscowość wykupił Józef Teodor Makomaski. Jak czytamy w nocie opublikowanej na stronie internetowej Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej w Wyśmierzycach, której autorzy powołują się na publikację "Wyśmierzyce, historia i teraźniejszość. Trudna droga ku współczesności" Tadeusza Rostkowskiego, od tego czasu lokalna społeczność starała się utrzymać swoją niezależność - również od nowego właściciela folwarku. Działo się tak, mimo iż sytuacja finansowa miejscowości nie była wcale idealna.
Utracone prawa miejskie ostatecznie udało się odzyskać w 1922 r., po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Miejscowości nie ominął niestety dramat II wojny światowej. W Wyśmierzycach powstało getto dla żydowskich mieszkańców. O ich obecności w mieście świadczy fakt, iż przed wojną istniała tam synagoga zbudowana jeszcze w XIX w. Zniszczonej przez hitlerowców świątyni ostatecznie nie odbudowano.
Po wojnie Wyśmierzyce - jak inne polskie miasta - stopniowo powracały na drogę rozwoju. Dziś turyści mogą zobaczyć w mieście zabytki, takie jak kościół św. Teresy z Ávili oraz organistówkę - oba z XIX w. Co ciekawe, sama parafia wraz z pierwszą drewnianą świątynią powstała jeszcze w XIV w. Budowa murowanego kościoła (dwa poprzednie strawiły pożary) zakończyła się w 1856 r. Niedługo później świątynia została jeszcze rozbudowana.
"W swym obecnym, niezmiennym kształcie i wyglądzie architektonicznym kościół parafialny istnieje od 1920 r., kiedy dobudowano nowy fronton, tym samym powiększając kolejny raz powierzchnię kościoła. Wystrój głównie barokowy. Obrazy Trójcy Świętej i Pokłonu Trzech Króli z XVIII w., sprzęt i szaty liturgiczne z XVII-XVIII w." - czytamy na stronie internetowej parafii.
