Prawosławna cerkiew na Pradze - jaka jest jej historia?
Spacerując po Pradze-Północ, nie da się nie zauważyć górującej nad okolicą Dworca Wileńskiego świątyni, która już na wstępie intryguje, gdyż nie przypomina katolickich kościołów. Cerkiew pojawiła się w tym miejscu w drugiej połowie XIX w., co miało odpowiadać na potrzeby prawosławnych zamieszkujących okoliczne tereny. Gdy po prawej stronie Wisły powstały dwa dworce - Wileński, pierwotnie zwany Petersburskim (1863 r.) oraz Wschodni, ówcześnie Terespolski lub Brzeski (1866 r.) - na Pradze zaczęło tętnić życie. Przybywały tu tłumy nowych mieszkańców - również z Rosji. Jako że sporą część z nich stanowiła ludność prawosławna, potrzeba było miejsca do modlitwy bliższego niż to w dzisiejszym Śródmieściu.
"Dla nich to właśnie w 1867 r. biskup Warszawski i Nowogieorgijewski Joanicjusz Górski (+1877) postanowił wybudować świątynię. Dnia 3 lutego 1867 r. wystosował on list do Św. Synodu Kościoła Rosyjskiego, w którym czytamy: »W listopadzie 1865 r. czyniłem starania u władz cywilnych co do wzniesienia na przedmieściach Warszawy zwanych Pragą prawosławnej cerkwi. Namiestnik Królestwa Polskiego … uznając przedstawione przeze mnie (argumenty) za uzasadnione, zezwolił… utworzyć Komitet do spraw budowy tejże cerkwi« - czytamy na stronie internetowej parafii prawosławnej pw. św. Marii Magdaleny.
Prace w miejscu nowej świątyni ruszyły w 1867 r. Najpierw przygotowano grunt, następnie przystąpiono do bezpośredniej budowy, która szła wyjątkowo szybko. Cerkiew poświęcono bowiem uroczyście już w 1869 r. W kolejnych latach wyposażano ją jeszcze i dodatkowo ozdabiano.
Warto zaznaczyć, że od niektórych miłośników historii Pragi usłyszeć można również, iż potrzeba stworzenia nowego miejsca do modlitwy dla prawosławnych mieszkańców okolicy nie była jedynym powodem wzniesienia cerkwi. W tle przewija się także motyw niejako polityczny. Osoby wysiadające przed laty na okolicznym dworcu, widzące w centralnym punkcie tego rodzaju świątynię, miały pamiętać, że znajdują się na terenach o silnej przynależności do Rosji.
Praska cerkiew już po remoncie
Mimo prawnych i społecznych zawirowań oraz zniszczeń z okresu II wojny światowej cerkwi na Pradze udało się przetrwać do dziś. Świątynia, którą w 1965 r. wpisano do rejestru zabytków, pozostaje najważniejszym miejscem modlitwy dla Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Ostatni remont cerkwi, zakończony pod koniec 2024 r., rozpoczął się dwa lata wcześniej. Prace objęły m.in. renowację kopuł oraz konserwację fragmentów elewacji, krat oraz dzwonnicy. Proboszczem świątyni jest ks. protoprezbiter Anatol Szydłowski.
