Health Behaviour in School-aged Children (HBSC) przygotowało cykliczny raport dotyczący młodzieży. Zauważane są w nim kwestie różnic nie tylko między chłopcami i dziewczętami. Zwrócono również szczególną uwagę, jak kraj pochodzenia wpływa na rozwój nastolatków w sferach rodzinnych, jak i seksualnych. Badaniu poddawani są uczniowie w trzech grupach wieku: 11, 13 i 15 lat, rekomendowana liczebność to po 1550 osób w każdej grupie.
Różnice między dziewczętami, a młodymi mężczyznami są zauważalne. Okazuje się, że chłopcy i młodsi nastolatkowie są bardziej aktywni, rzadziej opuszczają śniadania i posiłki rodzinne, ale mają większe skłonności do zachowań agresywnych czy przemocy. Z kolei mniej otwarte w życiu rodzinnym dziewczęta, częściej szukają pocieszenia w internecie i padają ofiarami cyberprzemocy. Ale to nie jedyne różnice. Jak jest w przypadku życia seksualnego nastolatków?
Czym młodzież z Polski różni się od rówieśników z innych krajów? Jesteśmy cnotliwi!
Ważnym punktem raportu jest oczywiście liczba stosunków płciowych wśród nieletnich oraz zastosowanie antykoncepcji. Według danych WHO, obserwuje się spadek liczby zakażeń wirusem HIV i innymi chorobami wenerycznymi. Jedną z przyczyn jest z pewnością większa świadomość społeczna, lecz i fakt, że młodzież (jak i dorośli) rzadziej chodzi na randki.
13 proc. ankietowanych 15-latków w Polsce ma za sobą debiut seksualny. Liczba ta jest znacznie mniejsza niż średnia dla krajów europejskich. W wśród polskich 15-latków odsetek młodzieży podejmującej współżycie seksualne znacząco się zmniejszył wobec wyników badań z 2014 roku. Podobnie jest w przypadku osób w wieku 18-29.
Z publikacji wynika, że polska młodzież jest na ostatnim miejscu spośród krajów Unii Europejskiej, jeśli wziąć pod uwagę... wiek inicjacji seksualnej.
Inicjacja seksualna 15-latków - czy mają za sobą pierwszy raz?
W opublikowanym dzisiaj raporcie z międzynarodowych badań nad zachowaniami zdrowotnymi młodzieży szkolnej HBSC (Health Behaviour in School-aged Children) uwzględniono także wyniki dotyczące inicjacji seksualnej 15-latków.
W Polsce inicjację seksualną odbyło 13,1% ankietowanych 15-latków. Debiut seksualny częściej mieli za sobą chłopcy niż dziewczęta (16,4% wobec 10,1%). W porównaniu z badaniami z 2014 roku odsetek młodzieży wcześnie podejmującej współżycie seksualne znacząco się zmniejszył (z 17,4%), przy czym zaważyły na tym deklaracje dziewcząt (2014 - 18,5%; 2018 – 10,1%). W przypadku chłopców można mówić o stabilizacji tego wskaźnika (2014 - 16,0%; 2018 – 16,4%).
Przytoczone rezultaty badań należy interpretować bardzo ostrożnie, między innymi ze względu na istotne zastrzeżenia metodologiczne (szerzej piszemy o tym z prof. Zbigniewem Izdebskim w raporcie z polskiej edycji tych badań). Jednak – nawet jeśli weźmiemy te zastrzeżenia pod uwagę – nie ma wątpliwości, że obraz aktywności seksualnej podejmowanej w Polsce przez 15-latków jest dynamiczny, ulega zmianom.
Warto dostrzec, że w badaniach HBSC od 2010 roku występuje tendencja do zmniejszania odsetka tak młodych osób podejmujących inicjację seksualną. Ta tendencja widoczna jest także w opublikowanym dzisiaj raporcie w zestawieniach danych uzyskanych w wielu krajach w odniesieniu do wszystkich badanych (np. Belgia, Austria, Hiszpania, Łotwa, Rosja, Ukraina) lub tylko dziewcząt (np. Francja, Węgry, Czechy, Rumunia, Litwa, Anglia, Walia, Szkocja). Zjawisko to ma niewątpliwie bardzo złożone społeczno-kulturowe uwarunkowania. Niestety w Polsce od lat nie zrealizowano szerszych badań poświęconych seksualności młodzieży, w związku z tym próba formułowania wyjaśnień może mieć charakter spekulatywny.
Niemała skala podejmowania przez osoby 15-letnie współżycia seksualnego musi budzić niepokój. Jest to aktywność niezgodna z kryteriami seksuologicznej normy rozwojowej, ryzykowna z punktu widzenia zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, także niezgodna z prawem. Na znaczącą skalę podejmowania zachowań ryzykownych wskazuje także niestosowanie antykoncepcji (prezerwatyw i tabletek antykoncepcyjnych) przez dużą część respondentów w trakcie ostatniego stosunku płciowego.
Rezultaty badań każą jeszcze raz sformułować postulat realizacji rzetelnej, efektywnej edukacji seksualnej w polskich szkołach.
Komentarz: prof. Krzysztof Wąż
i
