"Kaucja może być zwracana klientowi w formie bonu. Klient ma jednak prawo zażądać jego wymiany na formę pieniężną i sklep musi to umożliwić, np. w kasie lub punkcie obsługi klienta. MKiŚ zachęca konsumentów do zwrotu pustych opakowań i odzyskiwania kaucji. Skorzysta na tym nie tylko nasz portfel, ale docelowo będzie możliwe zwiększenie osiąganych w gospodarce komunalnej poziomów recyklingu" - czytamy w komunikacie MKiŚ z 6 października.
System kaucyjny w Polsce
Od środy 1 października 2025 duże sklepy muszą odbierać puste opakowania i oddawać klientom kaucję. System obejmie trzy rodzaje opakowań:
- butelki plastikowe do 3 litrów,
- metalowe puszki do 1 litra,
- od 1 stycznia 2026 r. – szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 litra.
Systemem kaucyjnym nie będą więc objęte szklane butelki jednorazowego użytku i nie będzie za nie pobierana kaucja. To, czy dana butelka jest jednorazowego, czy wielorazowego użytku, ustala sam producent napoju.
W pierwszych miesiącach obowiązywania przepisów konsumenci mogą spotkać się w sklepach z sytuacją, w której obok siebie znajdą się butelki i puszki objęte systemem kaucyjnym oraz takie, za które kaucja nie będzie naliczana. Punkty sprzedaży będą mogły wyprzedawać starsze partie towaru do wyczerpania zapasów (maksymalnie do końca 2025 roku).
Jak działa system kaucyjny? Czy trzeba mieć paragon?
Aby odzyskać kaucję, opakowanie z oznaczeniem systemu należy zwrócić w punkcie zbiórki – ręcznie przy kasie lub do specjalnego automatu. Kluczowe jest, by butelka lub puszka były nieuszkodzone, z etykietą i czytelnym kodem kreskowym. To właśnie na podstawie kodu, wagi i kształtu urządzenia identyfikują zwracane opakowania.
Opakowanie można oddać zarówno z nakrętką, jak i bez niej – pozostawienie nakrętki zwiększa ilość surowca trafiającego do recyklingu. Zwrot nie wymaga okazania paragonu.
Zwrot będzie możliwy na dwa sposoby:
- automatycznie – poprzez maszynę wydającą voucher kwotowy do wykorzystania w danym sklepie (klient ma jednak prawo zażądać jego wymiany na formę pieniężną i sklep musi to umożliwić, np. w kasie lub punkcie obsługi klienta),
- manualnie – w kasie, gdzie pracownik zeskanuje opakowanie i zwróci gotówkę lub odliczy kwotę od zakupów.
Produkty spoza systemu nadal należy wyrzucać do żółtych pojemników na odpady, ale bez możliwości odzyskania kaucji.
Wszystkie sklepy będą pobierać kaucję, ale nie wszystkie je zwrócą Zgodnie z przepisami, wszystkie sklepy będą zobowiązane do pobierania kaucji, ale punkty zbiórki muszą prowadzić tylko te placówki, które mają powyżej 200 m2. Mniejsze sklepy będą mogły dobrowolnie przyjmować opakowania od klientów.
System kaucyjny w Europie
System kaucyjny od lat funkcjonuje m.in. w państwach bałtyckich – na Litwie udaje się dzięki niemu odzyskać aż 91 proc. opakowań. W 2026 roku ma zostać wprowadzony w Portugalii, a rok później w Wielkiej Brytanii. Nie wiadomo, kiedy podobne rozwiązania pojawią się w Hiszpanii, Francji czy we Włoszech. Polski system kaucyjny będzie drugim w Europie - po Niemczech - pod względem liczby opakowań.
System kaucyjny - podsumowanie najważniejszych informacji dla konsumentów:
- Start systemu: od 1 października 2025 r. butelki PET i puszki po napojach zostaną objęte kaucją.
- Kaucja będzie wynosić 50 gr za opakowania plastikowe i metalowe oraz 1 zł za opakowania szklane.
- Jak rozpoznać opakowanie? – na etykiecie będzie specjalny symbol systemu kaucyjnego.
- Zwrot kaucji: nie jest potrzebny paragon, wystarczy oddać butelkę lub puszkę z etykietą i czytelnym kodem kreskowym.
- Stan opakowania: musi być nieuszkodzone i niezgniecione; można oddać z nakrętką lub bez niej (z nakrętką do recyklingu trafia więcej surowca).
- Gdzie oddać? Sklepy powyżej 200 m2 – obowiązkowo prowadzą zbiórkę; Mniejsze punkty – pobierają kaucję, ale zwrot opakowań jest dobrowolny.
- Sposób zwrotu: automaty – wydają voucher do wykorzystania w sklepie; manualnie przy kasie – pracownik skanuje opakowanie i wypłaca gotówkę lub odlicza kwotę od zakupów.
- Okres przejściowy: do końca roku w sklepach będą dostępne zarówno opakowania z kaucją, jak i bez niej.
- Co z innymi opakowaniami? Butelki i puszki nieobjęte systemem nadal należy wyrzucać do żółtych pojemników - nie przysługuje za nie zwrot kaucji.
Nowy sklep HeyDude w Wola Parku w Warszawie, zdjęcia:
