"Wszcząłem postępowanie o wpisie do rejestru zabytków układu urbanistycznego Osiedla WSM Zatrasie oraz Osiedla Przyjaźń, znajdujących się w Warszawie" - informował pod koniec 2023 r. mazowiecki wojewódzki konserwator zabytków prof. Jakub Lewicki.
Wyjaśnił, że oba osiedla znajdować będą się pod tymczasową ochroną konserwatorską do czasu zakończenia procedury.
"To oznacza zakaz prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych i podejmowania innych działań, które naruszyłyby oryginalną substancję lub zmieniły wyglądu zabytku" - dodał.
Osiedle Zatrasie - historia, kiedy powstało?
Osiedle Zatrasie powstało w latach 1962–1967. Zaprojektowane zostało przez Jacka Nowickiego. Znajduje się na Żoliborzu między ulicami: Przasnyską, Krasińskiego, Broniewskiego i Elbląską. Było to jedno ze sztandarowych przedsięwzięć architektonicznej realizacji odwilży gomułkowskiej i odrzucenia socrealizmu. Miało kontynuować ideę "jednostek sąsiedzkich" zgrupowanych wokół zielonych dziedzińców. Nowicki zaprojektował cztery typy modułów, tworzących dwa rodzaje wieżowców, długie czteropiętrowe bloki oraz małe bloki na planie krzyża. Bloki miały od 3 do 10 pięter. Do nietypowych cech architektonicznych osiedla należą ogrody umiejscowione przy parterowych mieszkaniach budynków (z terenem podniesionym do pierwszego piętra w części bloków) oraz duże zielone przestrzenie pomiędzy budynkami. Osiedle znajduje się w Gminnej Ewidencji Zabytków.
"Jego architektoniczna koncepcja odwołuje się do prostoty i spokoju" - zaznaczył konserwator.
Osiedle Przyjaźń w Warszawie - historia, kiedy powstało?
Osiedle Przyjaźń znajduje się na Bemowie. Powstało w 1952 roku dla pracowników zatrudnionych przy budowie Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. Znajdują się tam dwa rodzaje drewnianych domków: pawilony hotelowe i domki jednorodzinne w dwóch kolorach niebiesko-białym i niebiesko-czarnym. "Budowle wzniesione zostały z drewna. Miało pochodzić z rozebranych baraków, które za czasów okupacji stały w obozie jenieckim nieopodal Olsztynka. Natomiast część domków polski rząd sprowadził z Finlandii płacąc węglem" - przekazał konserwator.
Na terenie osiedla powstały także m.in. kino, stołówka, klub, łaźnia, przychodnia lekarska, kotłownia oraz dwa boiska sportowe. Posadzono 4 tys. drzew i 40 tys. krzewów oraz zbudowano 8 km wewnętrznych dróg i ulic. Osiedle było ogrodzone. W celu odprowadzania z niego ścieków w 1952 oddano do użytku Stację Pomp Kanałowych "Jelonki".
Osiedle Przyjaźń na Bemowie - kto tam mieszkał?
W szczytowym okresie budowy Pałacu Kultury i Nauki na osiedlu mieszkało 4,5 tys. osób. Po zakończeniu budowy Pałacu Kultury i Nauki w maju 1955 roku osiedle zostało przekazane przez władze miasta Ministerstwu Szkolnictwa Wyższego z przeznaczeniem na domy studenckie dla warszawskich uczelni. We wrześniu 1955 zamieszkało tam ok. 3 tys. studentów, a także pracownicy naukowi. Osiedlu nadano wtedy nazwę "Przyjaźń". Na terenie o powierzchni 32 ha powstały 33 domy studenckie, 9 hoteli asystenckich, 19 bloków asystenckich, 77 domów jednorodzinnych dla pracowników uczelni oraz 2 hotele robotnicze. Dojazd do śródmieścia zapewniały dwie linie autobusowe. Co roku na osiedlu zaczęło być organizowane święto studentów – Jelonkalia.
W 1978 roku na osiedlu mieszkało 1190 asystentów i pracowników warszawskich uczelni wraz z rodzinami oraz 1200 studentów. W latach 90. od strony ul. Powstańców Śląskich zbudowano kilka domów studenckich oraz ratusz dzielnicy Bemowo.
Współcześnie dawne osiedle budowniczych Pałacu Kultury i Nauki składa się z dwóch części: budynki wielorodzinne pełnią funkcje domów studenckich, a w domkach jednorodzinnych mieszkają pracownicy naukowi lub ich potomkowie. Jest własnością Skarbu Państwa.
Osiedle Przyjaźń i Osiedle Zatrasie - zobacz zdjęcia:
