Podkowa Leśna - historia miejscowości
Podkowa Leśna została założona w 1925 r., co oznacza, że w bieżącym roku będzie obchodziła swoje setne urodziny. Wcześniej, w połowie XIX w. właścicielem majątku Brwinów został konstruktor i przemysłowiec Stanisław Lilpop, po którym ziemię przejął syn, Stanisław Wilhelm. Na początku XX w. duża część terenu została sprzedana, jednak w rękach rodziny pozostały lasy i tereny dzisiejszej Podkowy Leśnej. Słynną Aleję Lipową, która w 2025 r. trafiła do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego, miała zresztą założyć matka Stanisława, Joanna. Nieopodal tejże alei, przy dzisiejszej ul. Modrzewiowej stanął pałacyk myśliwski Lilpopa.
"Podkowy Leśnej jeszcze wtedy nie było, choć nazwa pojawia się w źródłach już od początków XX wieku, a w roku 1913 miał powstać pierwszy plan miasta autorstwa Tadeusza Tołwińskiego. Wszystkie zamierzenia na kilka lat przekreśliła wojna. W 1918 roku »wybuchła« niepodległość i sielska mazowiecka okolica stała się zapleczem szybko rozwijającej się stolicy wolnego kraju" - czytamy we fragmencie zaczerpniętym z książki pt. "Miasto-Ogród Podkowa Leśna Garden City" na stronie urzędu.
Już po I wojnie światowej pojawiły się plany budowy elektrycznej kolei z Warszawy do Żyrardowa, powstała również spółka Miasto Ogród Podkowa Leśna. Równolegle z pracami na trasie kolejki rozwijał się tworzony przez Antoniego Jawornickiego plan miejscowości według idei Ebenezera Howarda.
"Pierwsze działki sprzedano pod koniec 1926 roku. Kolejka EKD, od której zależała przyszłość całego przedsięwzięcia, ruszyła rok później. W 1930 roku w Podkowie było już 98 domów. W parku miejskim stanął Klub Sportowy zwany też kasynem; zaprojektował go Juliusz Dzierżanowski, wzorując się - podobno na życzenie zleceniodawców - na uzdrowiskowej architekturze francuskiego Vichy" - dodali autorzy noty na stronie urzędu. Z czasem Podkowa Leśna zyskiwała spore grupy nowych mieszkańców, którzy w 1930 r. stworzyli Towarzystwo Miłośników Miasta Ogrodu Podkowa Leśna.
Niestety, sytuację miejscowości znacznie skomplikowało nadejście II wojny światowej. Mieszkańcy szybko podjęli antyhitlerowskie działania konspiracyjne oraz pomagali walczącym o wolność Polski. Jednocześnie dali schronienie przede wszystkim warszawskim uchodźcom, ukrywali również Żydów. Już po Powstaniu Warszawskim starali się też ratować zgromadzone dzieła sztuki i dokumenty przed kradzieżą i przewiezieniem do Niemiec.
Już po wojnie nowe władze nie patrzyły przychylnym okiem na konspiracyjną działalność społeczności Podkowy Leśnej. W latach 60. nadeszła jednak swego rodzaju odwilż, a miejscowość mogła znów zacząć się rozwijać. W 1969 r. uzyskała prawa miejskie, a w latach 80. trafiła do rejestru zabytków ze względu na swój charakterystyczny układ urbanistyczny. Aż do zmian ustrojowych mieszkańcy Podkowy Leśnej aktywnie włączali się w patriotyczne działania, zgromadzone wokół środowisk demokratycznych.
Czytaj również: "Wenecja Mazowsza" przyciąga turystów. Wśród atrakcji zamek i najdłuższy rynek w Europie
Podkowa Leśna - atrakcje, zabytki
Znajdująca się ok. 30-40 minut jazdy od Warszawy Podkowa Leśna jest kierunkiem wybieranym często przez mieszkańców stolicy. Okolica sprzyja spacerom i wycieczkom rowerowym, ale również zwiedzaniu. Turyści mogą tam oglądać przede wszystkim zabytkowe wille, które "wystąpiły" w niejednej polskiej produkcji filmowej oraz serialowej. Odwiedzając Podkowę Leśną, warto zobaczyć wspomnianą już wyżej zieloną Aleję Lipową oraz wybrać się w okolice pałacyku myśliwskiego Lilpopa. Ważnym punktem wycieczki jest również drewniana willa Aida, należąca do Lilpopów, a później do poety Jarosława Iwaszkiewicza oraz jego żony Anny (z domu Lilpop). To właśnie tam artystę odwiedzali m.in. Antoni Słonimski, Julian Tuwim czy Jan Lechoń. Trudno więc dziwić się określeniu "kolonia artystów". Warto zajrzeć również do Pałacyku Kasyno, szczególnie w czasie Festiwalu Otwarte Ogrody.
W willi Stawisko zainteresowani mogą natomiast zwiedzić Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów. "Wnętrze zachowało swój pierwotny charakter. Dom-Muzeum - mimo upływu wielu lat od śmierci Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów - sprawia wrażenie, jakby Gospodarze byli tylko chwilowo nieobecni. Stawisko funkcjonuje dzisiaj przede wszystkim jako szczególne centrum kultury wysokiej, w którym kontynuuje się tradycje salonu literacko-muzycznego sprzed lat, a muzealne archiwa udostępniane są badaczom kultury polskiej" - czytamy na stronie instytucji.
Muzeum jest otwarte od wtorku do piątku w godz. 9:00-16:00 oraz w weekendy w godz. 10:00-16:00. We wtorki zwiedzanie jest bezpłatne. W pozostałe dni bilet normalny kosztuje 15 zł, a ulgowy - 10 zł.
Czytaj również: Kościół w tej mazowieckiej wsi wygląda jak twierdza. Ochrzczono w nim Fryderyka Chopina
Podkowa Leśna, czyli mazowieckie Miasto-Ogród - zobacz zdjęcia:
