Dlaczego Tor "Orzeł" jest tak wyjątkowy? Uzasadnienie konserwatora
Decyzją Marcina Dawidowicza, Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, historyczny zespół budowlany dawnego Toru Kolarskiego „Orzeł” został oficjalnie objęty ochroną. Wpis do rejestru zabytków obejmuje cały kompleks położony przy ul. Podskarbińskiej 11 w Warszawie, w tym tor kolarski z przejściem podziemnym, halę sportową, kasy biletowe oraz bramy wjazdowe. To niezwykle ważna wiadomość dla wszystkich, którym leżało na sercu zachowanie tego unikatowego miejsca. Decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności, co oznacza, że ochrona konserwatorska obowiązuje od zaraz.
Jak podkreślono w uzasadnieniu, kompleks jest w skali Warszawy realizacją absolutnie jednostkową. Do dziś nie zachował się żaden inny tor kolarski wybudowany w stolicy przed 1939 rokiem. Zespół „Orła”, zrealizowany na przełomie lat 60. i 70. XX wieku, stanowi jeden z nielicznych w kraju przykładów architektury dedykowanej kolarstwu, co podnosi jego wartość w kontekście ochrony dziedzictwa powojennego modernizmu.
Obiekt był areną wielu wydarzeń sportowych, również o randze międzynarodowej. Trenowali na nim wybitni polscy kolarze, m.in. Mirosław Jurek, Zdzisław Martuzalski czy Janusz Kierzkowski. Ponadto zespół jest unikatowym dziełem architektonicznym autorstwa Janusza Kalbarczyka, specjalisty w projektowaniu obiektów sportowych. Jego forma miała charakter pionierski, a budowa była w tamtych czasach poważnym i eksperymentalnym wyzwaniem.
Długa droga do rejestru zabytków. Walka o obiekt trwała latami
Procedura wpisu do rejestru zabytków rozpoczęła się we wrześniu 2022 roku. Impulsem do działania był wniosek złożony przez organizacje społeczne: Stowarzyszenie Porozumienie dla Pragi, Stowarzyszenie Kolonii Posłów i Senatorów PPS, Stowarzyszenia Miasto jest Nasze oraz Stowarzyszenia Wiatrak. W toku postępowania dołączyło do nich również Towarzystwo Przyjaciół Kamionka i Skaryszewa.
W maju 2023 roku przeprowadzono oględziny obiektu, które były kluczowym elementem w procesie oceny jego wartości historycznej, naukowej i artystycznej. Podjęta teraz decyzja jest zwieńczeniem tych wielomiesięcznych działań i daje nadzieję na przywrócenie dawnej świetności temu wyjątkowemu miejscu na sportowej i architektonicznej mapie Polski.
Tor kolarski "Orzeł" - zobacz galerię zdjęć tego miejsca:
